W czasach przedchrześcijańskich wzgórze w Chełmcach było miejscem kultu pogańskiego. W XI - XII wieku istniała na wschodnim zboczu wzgórza osada. W XIII w. Chełmce były prawdopodobnie własnością biskupów poznańskich. Przed 1295 r. nastąpiła erekcja parafii Chełmce, uważanej za najstarszą w Kaliskiem. Na przełomie XIII i XIV w. wieś była własnością miasta Kalisza.

Na początku XVIII w. czczony był w kościele w Chełmcach obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem jako obraz Matki Boskiej Chełmckiej. W 1744 r. magistrat kaliski pobudował w Chełmcach drewniany kościół, który stanął na miejscu poprzedniego. Kościół ten spłonął od pioruna w 1881 r. wraz z obrazem Matki Boskiej Chełmckiej.

Obecny kościół w Chełmcach zbudowano w latach 1881-83 staraniem ówczesnego proboszcza Ignacego Panka według projektu architekta Józefa Chrzanowskiego. Ścięto wówczas wierzchołek wzgórza o 5,5 m i zniszczono najstarszą część przykościelnego cmentarza. Do budowy kościoła użyto cegły z rozbiórki klasztoru cysterek w Ołoboku. Powstała trzynawowa gotycka świątynia p. w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny konsekrowana w 1912 r. Wykonano nowy obraz Matki Bożej Przyczyny Naszej Radości, tzw. Matki Bożej Chełmckiej. Uroczysta koronacja tego obrazu odbyła się we wrześniu 2008 r.

W kościele parafialnym w Chełmcach znajdują się organy będące zabytkiem wysokiej klasy. Na podstawie informacji ks. Jacka Paczkowskiego organy zostały zbudowane prawdopodobnie pod koniec XVIII w. dla jednego z ewangelickich kościołów na Dolnym Śląsku i przebudowane w 1913 r. przez firmę Schlag & Söhne ze Świdnicy. W latach 50. XX w. zostały przeniesione i zainstalowane w kościele w Chełmcach. W latach 2008-2012 przeprowadzono gruntowną rekonstrukcję organów. Prospekt organowy jest wzbogacony figurami orkiestry anielskiej. Organy są jednym z najcenniejszych instrumentów w diecezji kaliskiej. W kościele w Chełmcach odbywają się koncerty organowe, w tym koncerty w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej.

W 1997 r. zainstalowano na wieży kościelnej kuranty i przekaźnik dla Radia Maryja oraz Radia Rodzina Diecezji Kaliskiej.

W latach 1903-1906 proboszczem parafii Chełmce był archidiakon Konsystorza Kaliskiego, późniejszy biskup włocławski - ks. Wojciech Owczarek.

W latach 1928 -1941 proboszczem parafii Chełmce był Michał Koźbiał, który został aresztowany w dniu 6 października 1941 r. przez okupantów hitlerowskich i wywieziony do obozu koncentracyjnego Dachau. Całkowicie wycieńczony zmarł w tzw. „transporcie inwalidów” w drodze do zamku Hartheim.

W okresie II wojny światowej rolnik z parafii Chełmce - Franciszek Stryjas przygotowywał potajemnie okoliczne dzieci do I Komunii Świętej. Został za to aresztowany przez okupantów na posterunku żandarmerii w Opatówku i zmarł w wyniku tortur w kaliskim więzieniu 30 lipca 1944 r. Został beatyfikowany 13 czerwca 1999 r. przez papieża Jana Pawła II.

W parafii obchodzony jest odpust 8 września w święto Narodzenia NMP.

Od 2001 r. pielgrzymuje z Chełmc do Częstochowy czerwono-żółta grupa pielgrzymkowa jako jedna z grup pielgrzymki kaliskiej.

Do parafii w Chełmcach należą 2 kaplice: kaplica p. w. błogosławionego Michała Kozala w Żydowie i kaplica w szpitalu pulmonologicznym w Wolicy.

Obecnie parafia w Chełmcach liczy ok. 4300 wiernych i wchodzi w skład dekanatu opatóweckiego należącego do diecezji kaliskiej. Należą do niej miejscowości: Bałdoń (część), Borek, Chełmce, Józefów, Komorniki Pustkowie, Porwity, Saczyn, Sobocin, Stobno (nr 6-7), Szałe, Takomyśle, Wolica, Żydów.

Parafia posiada cmentarz grzebalny obok kościoła o powierzchni 1,5 ha usytuowany na zboczach wzgórza.

oprac. Jadwiga Miluśka-Stasiak

Opatówek, dnia 19.03.2024 r.

zdjęcia: Rafał Saganowski